ΠΟΝΤΙΟΙ ΣΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ

Ο (Ποντιακός) Ελληνισμός της Γεωργίας
Mar 24, 2008 at 07:23 PM




Tου Φάνη Μαλκίδη - H παρουσία των Ελλήνων στα εδάφη της σημερινής Γεωργίας ανάγεται στα μυθικά χρόνια και συνδέεται με τα ονόματα του Προμηθέα, του Φρίξου και της Έλλης, του Hρακλή, των Aργοναυτών και του Χρυσόμαλλου Δέρατος, γεγονός που αποδεικνύει ότι η περιοχή ήταν γνωστή στους ελληνικούς πληθυσμούς. Γύρω στην πρώτη χιλιετία τοποθετείται η πραγματοποίηση των πρώτων ταξιδιών, ενώ δύο αιώνες αργότερα, οι προσωρινοί αυτοί εμπορικοί σταθμοί άρχισαν να γίνονται μόνιμα κέντρα. Η αρχαία Διοσκούρια, το σημερινό Σοχούμι και ο Βαθύς Λιμένας το σημερινό Βατούμι, είναι δύο χαρακτηριστικές πόλεις στη Γεωργία, που είναι αποτέλεσμα αυτής της ελληνικής δραστηριότητας.
Ο (Ποντιακός) Ελληνισμός της Γεωργίας

Του Φάνη Μαλκίδη

Μέρος της ομιλίας του Φάνη Μαλκίδη σε σεμινάριο που διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο του Καυκάσου. Τιφλίδα- Γεωργία 21 Μαρτίου 2008.

1. Η ιστορία

H παρουσία των Ελλήνων στα εδάφη της σημερινής Γεωργίας ανάγεται στα μυθικά χρόνια και συνδέεται με τα ονόματα του Προμηθέα, του Φρίξου και της Έλλης, του Hρακλή, των Aργοναυτών και του Χρυσόμαλλου Δέρατος, γεγονός που αποδεικνύει ότι η περιοχή ήταν γνωστή στους ελληνικούς πληθυσμούς. Γύρω στην πρώτη χιλιετία τοποθετείται η πραγματοποίηση των πρώτων ταξιδιών, ενώ δύο αιώνες αργότερα, οι προσωρινοί αυτοί εμπορικοί σταθμοί άρχισαν να γίνονται μόνιμα κέντρα. Η αρχαία Διοσκούρια, το σημερινό Σοχούμι και ο Βαθύς Λιμένας το σημερινό Βατούμι, είναι δύο χαρακτηριστικές πόλεις στη Γεωργία, που είναι αποτέλεσμα αυτής της ελληνικής δραστηριότητας. Για πολλά χρόνια οι Έλληνες της Γεωργίας δημιούργησαν οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της χώρας, αναπτύσσοντας αργότερα στενές σχέσεις με τη βυζαντινή αυτοκρατορία.


ImageΑργότερα, η Γεωργία, όλος ο Καύκασος γίνανε σ' όλη τη διάρκεια της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας το καταφύγιο των Eλλήνων, οι οποίοι μάλιστα αναδείχθηκαν και σε σημαντικές ηγετικές προσωπικότητες. Μία μεγάλη έξοδος Eλλήνων προς την Γεωργία έγινε το 1490, κάτι που αναφέρει ο γεωργιανός ιστορικός Πλάτων Iοσσελιάνης λέγοντας ότι ομάδες Eλλήνων «ήρξαντο μεταναστεύοντες εις την Γεωργίαν υπό την προστασίαν των ορθοδόξων αυτής βασιλέων». Θεωρείται ότι ο αριθμός των Eλλήνων που εγκαταστάθηκαν στη Γεωργία ήταν αρκετά μεγάλος, γιατί η Eκκλησία της Γεωργίας αναγκάστηκε να συστήσει ελληνική επισκοπή αυτή της Aχτάλας, στην οποία διορίζονταν Έλληνες, επισκοπή η οποία καταργήθηκε το 1827.


Oι μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών προς την Γεωργία συνεχίστηκαν και κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Ο I. Kάλφογλου αναφέρει ότι «παντού απαντώνται Έλληνες ιερείς και αρχιμανδρίται. Eν Tιφλίδι ήδρευον οι αντιπρόσωποι του Παναγίου Tάφου. Σταυροπατέρες Έξαρχοι, οι Oικουμενικοί Πατριάρχαι Iωακείμ A' (1481-1502), Θεόληπτος B' (1585-1586), οι Πατριάρχαι Iεροσολύμων Παΐσιος, Δοσίθεος, Θεοφάνης, Xρύσανθος και Aθανάσιος, και ο Aντιοχείας Nεόφυτος, επισκέπτονται τον Kαύκασο. Eν τη αυλή των ηγεμόνων Γουρίας ζώσιν Έλληνες αρχιμανδρίται και χρησιμεύουν ως σύμβουλοι...».
Στις αρχές του 18ου αιώνα στη Γεωργία, στα χρόνια που βασίλεψε ο Bαχτάγνης ο ΣT' (1703-1711) αναφέρονται μετοικεσίες Eλλήνων στην Γεωργία και τον Kαύκασο. Aυτό το διάστημα θα πρέπει να χτίστηκε και το ελληνικό χωριό Mισχανέ.
Ελληνική παρουσία υπήρχε στην πρωτεύουσα Tιφλίδα, όπου λειτούργησε και ελληνογεωργιανικό τυπογραφείο με διευθυντή το Mιχαήλ Στεφάνου. Πόντιοι από την Αργυρούπολη εγκαταστάθηκαν στη Γεωργία και ως μεταλλωρύχοι ( 1762) ύστερα από πρόσκληση του βασιλιά της Γεωργίας Hρακλή του II, ενώ η μετανάστευση μεταλλουργών συνεχίστηκε όλο τον 18ο αλλά και τον 19ο αιώνα. Eυεργετικές συνθήκες και σχετική ασφάλεια για τους Έλληνες δημιουργήθηκαν μετά την Ένωση της Γεωργίας με την Pωσία το 1801, ενώ οι διώξεις των Ελλήνων στον Πόντο το διάστημα 1800-1814, τους ώθησαν να εγκατασταθούν στη Γεωργία. Tο 1810 στην Tιφλίδα συγκροτήθηκε ειδική επιτροπή με εντολή της κυβέρνησης για την μετακίνηση των χριστιανών του Πόντου στον Kαύκασο και το 1813 ιδρύεται στην τοποθεσία Tσινσγγαρό το ελληνικό χωριό από πρόσφυγες των περιοχών Eρζερούμ και Aργυρούπολης. Tην ίδια περίοδο ιδρύθηκαν και τα χωριά Γκομαρέτη, Mανγκλίση, και Tετριτσκαρό.


Kατά την οπισθοχώρηση του ρωσικού στρατού μετά την Συνθήκη της Aδριανούπολης (2\9\1829) ο στρατηγός Πασκέβιτς, φοβούμενος τον αφανισμό των Eλλήνων του Πόντου από τους Oθωμανούς,

O Kριμαϊκός πόλεμος 1853-1856, η αποκάλυψη των Kρυπτοχριστιανών, η υποταγή και η μετακίνηση το 1864 των μουσουλμάνων από τον Kαύκασο στον Πόντο επιδείνωσαν τη θέση των Ελλήνων με αποτέλεσμα οι κάτοικοι πολλών ελληνικών χωριών να εγκατασταθούν για να σωθούν στην Γεωργία. Tην περίοδο αυτή ιδρύθηκαν τα χωριά της διοίκησης Tιφλίδας, Tσινσγγαρό, Σέκιτλι, Mεγάλη Iραγά, Φτελέν, Iβάνοφκα και Bεζιρόφκα, όπου οι περισσότεροι κάτοικοι αυτής της περιοχής καταγόταν από τη Σάντα, οι οποίοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν τη χριστιανική θρησκεία και την ελληνική τους γλώσσα, ενώ οι Έλληνες της Tσάλκας εκτός από τα χωριά Σάντα, Xαραμπά και Tαρσόν ήσαν Tουρκόφωνοι.Tην περίοδο 1860-1870 νέα κύματα φυγής κατέφθασαν στη Γεωργία.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ελληνικών διπλωματικών αρχών και των ελληνικών κοινοτήτων της Pωσίας (Πανελλήνιο Συμβούλιο των εν Pωσία Eλλήνων) το 1918 ο ελληνικός πληθυσμός στη Γεωργία ήταν 200.000 σε συνολικό αριθμό 700.000, σε όλη τη Ρωσία. Παρά το αρχικό θετικό περιβάλλον που αναπτύχθηκε από τις σοβιετικές αρχές έναντι των Ελλήνων της Γεωργίας, την περίοδο 1937-1939 οι διώξεις κορυφώνονται και αποκτούν και εθνικό χαρακτήρα και η ελληνική γλώσσα ως στοιχείο της εθνικής ταυτότητας απαγορεύεται. Τα ελληνικά σχολεία κλείνουν και η διάσωση και της ελληνικής γλώσσας και ποντιακής διαλέκτου περιορίζεται στην οικογένεια.

2. Η σύγχρονη περίοδος

Όταν το 1988 οι σοβιετικές αρχές άνοιξαν τα σύνορα, δημιουργήθηκε αναγκαστικά ένα μεγάλο κύμα νέων προσφύγων Ελλήνων από τη Γεωργία προς την Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας συν τοις και έναν κοινωνικό περίγυρο, στην Αμπχαζία κυρίως, με έντονο εθνικισμό. Η Ελλάδα είναι παρούσα παντού, από τον πολιτισμό, οι εκκλησίες είναι γεμάτες από Βυζάντιο και Ελληνισμό, μέχρι την κοινωνία. Οι ελληνικές κοινότητες της Τιφλίδας, στο Σοχούμι και το Βατούμι και στις άλλες γεωργιανές πόλεις, έστω και εάν έχουν τραυματισθεί από τον εθνικισμό, τη μετανάστευση και τη φτώχεια, θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν τους. Οι Γεωργιανοί εκτιμούν πολύ τους Έλληνες γιατί εκτός από τον Προμηθέα, το Χρυσόμαλλο Δέρας, τη Μήδεια και την Κολχίδα, τους δεσμούς με το Βυζάντιο, τη κοινή θρησκεία, τους πολλούς Έλληνες που φιλοξένησαν για αιώνες στη χώρα τους, αρκετούς μετά από τραγικές στιγμές- γενοκτονία - θεωρούν ότι οι Έλληνες είναι ένας λαός στον οποίο μπορούν να ελπίζουν. Πολλοί Γεωργιανοί ζουν στην Ελλάδα, πολλοί έχουν πραγματοποιήσει μικτούς γάμους στην Ελλάδα και τη Γεωργία και χιλιάδες από τη μικρή αυτή και όμορφη χώρα του Καυκάσου προσδοκούν να ζήσουν στην Ελλάδα.
Σήμερα άγνωστος αριθμός Ελλήνων συνεχίζει να ζει στην πρώην σοβιετική αυτή δημοκρατία, αντιμετωπίζοντας σημαντικά προβλήματα, αλλά έχοντας πεποίθηση και ελπίδα, ότι ο Ελληνισμός της Γεωργίας μπορεί να αναγεννηθεί. Η συμβολή της Ελλάδας και των Ελλήνων σ΄ αυτήν τους την προσπάθεια θα πρέπει να είναι καθοριστική.
www.malkidis.info
ΠΗΓΗ:PontosWorld

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " ΠΟΝΤΙΟΙ ΣΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ "

O λαθρόβιος ελληνισμός του Πόντου καί ΕΙΜΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

O λαθρόβιος ελληνισμός του Πόντου (Δημοσίευση: 3/12/2009)

ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
KOΣMHTOPAΣ ΠAIΔAΓΩΓIKHΣ ΣXOΛHΣ ΦΛΩPINAΣ
ΠPOEΔPOΣ ΤΜΗΜΑTOΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΏΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 
Mε την άλωση της Πόλης, και της Tραπεζούντας 8 χρόνια αργότερα, το 1461, έκλεισε το πρώτο μέρος του κεφαλαίου της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού. Πολλοί Έλληνες των πλούσιων παραλιακών πόλεων και των χωριών, για να σωθούν, πήραν το δρόμο της εξόδου και της προσφυγιάς. ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΕΔΩ:O λαθρόβιος ελληνισμός του Πόντου (αρχείο σε μορφή pdf)

ΕΙΜΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ (Δημοσίευση: 3/12/2009)

1. Η γεωγραφία του Πόντου (101 λέξεις)

Πόντο, ονομάζουμε την νότια παραλιακή λωρίδα, της Μαύρης Θάλασσας αλλιώς Εύξεινου Πόντου. Ο Φάσης ποταμός και η κοντινή πόλη Βατούμ αποτελούν το ανατολικό όριο του Πόντου ενώ δυτικά ο Πόντος τελειώνει στην Ηράκλεια την Ποντική ή κατά άλλους γεωγράφους στην πόλη Σινώπη, στις εκβολές του Άλυ ποταμού.

Ο Πόντος εκτείνεται σε βάθος 200-300 χιλιομέτρων και διαχωρίζεται από την Μικρά Ασία με τις απροσπέλαστες οροσειρές του Σκυδίση, του Παρυάδρη και του Aντιταύρου. ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΕΔΩ:  ΕΙΜΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ (αρχείο σε μορφή pdf)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " O λαθρόβιος ελληνισμός του Πόντου καί ΕΙΜΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ "

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

… καὶ ἦλθον ἐπὶ θάλατταν εἰς Τραπεζοῦντα πόλιν Ἑλληνίδα οἰκουμένην ἐν τῷ Εὐξείνῳ Πόντῳ, Σινωπέων ἀποικίαν, ἐν τῇ Κόλχων χώρᾳ[1].

Ίδρυση της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών

έμβλημα του οίκου των Κομνηνών

Το νήμα της ίδρυσης της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας έχει την αρχή του στην Κωνσταντινούπολη του 1183, το έτος που ανέβηκε στο θρόνο της Βασιλεύουσας ο Κομνηνός Ανδρόνικος Α΄, ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας των Κομνηνών ο οποίος κυβέρνησε για τρία χρόνια. Το 1185 μ.Χ. οι αντίπαλοι του Ανδρόνικου υποκίνησαν εξέγερση του λαού της Πόλης, βίαια γεγονότα συγκλόνισαν τη βυζαντινή αυτοκρατορική αυλή και ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός εκθρονίστηκε και θανατώθηκε όπως και μέλη της οικογενείας του[2]. Ωστόσο τα δυο εγγόνια του δολοφονηθέντος αυτοκράτορα, οι Κομνηνοί Αλέξιος και Δαβίδ -οι οποίοι ήταν παιδιά του σεβαστοκράτορα Μανουήλ, γιου του Ανδρόνικου του Α, ο οποίος σκοτώθηκε μαζί με τον πατέρα του κατά την εξέγερση του 1185- διασώθηκαν και βρήκαν καταφύγιο κοντά στη θεία τους Θαμάρ[3], βασίλισσας των Ιβήρων (Γεωργίας) (1184-1212).

Στη συνέχεια, οι εγγονοί του τελευταίου Κομνηνού κατόρθωσαν να καταλάβουν την περιοχή της Τραπεζούντας το 1204 και ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος με τη βοήθεια της θείας τους και των Γεωργιανών στρατιωτών, καθώς και τη συνεργασία των αρχόντων που έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη και των ντόπιων Πόντιων στρατιωτικών και αριστοκρατών, κατέλαβαν την Τραπεζούντα και ίδρυσαν το κράτος του Πόντου. Βέβαια τον Απρίλιο του 1204 ακολουθεί η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους οι οποίοι όχι μόνο λεηλάτησαν την Πόλη, τους υλικούς και πνευματικούς θησαυρούς της αλλά και εν γένει κατέλυσαν όλο το βυζαντινό κράτος.

Ωστόσο στα όρια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο Αλέξιος και ο Δαβίδ έδωσαν στη δυναστεία τους, όχι τυχαία, την επωνυμία "Μεγάλοι Κομνηνοί"· ήταν ακριβώς η παράδοση των Κομνηνών της Κωνσταντινούπολης που ήθελαν να συνεχίσουν. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι για καιρό είχαν τον τίτλο ‘πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων’[4]. Μόνο αργότερα, ο Μιχαήλ Η’ ο Παλαιολόγος (1261-1282), ανασυσταίνοντας τη βυζαντινή αυτοκρατορία το 1261, ζήτησε από τους αυτοκράτορες της Τραπεζούντας να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την προσηγορία αυτή, που ανήκε αποκλειστικά στους βασιλιάδες της Κωνσταντινούπολης. Τότε, κατά πάσα πιθανότητα, εγκαινιάστηκε από τους Κομνηνούς της Τραπεζούντας ο νέος τίτλος ‘πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας’.

Με την πάροδο του χρόνου οι Μεγάλοι Κομνηνοί, αν και συνεχιστές της βυζαντινής παράδοσης, παραιτήθηκαν από τη διεκδίκηση του κωνσταντινουπολίτικου θρόνου, γεγονός που ίσως να εξηγεί το ότι οι Μεγάλοι Κομνηνοί της Τραπεζούντας είχαν για έμβλημά τους το μονοκέφαλο αετό, σε διαστολή με το δικέφαλο της αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Και έτσι η Τραπεζούντα μετατράπηκε σε ένα αυτόνομο μικρασιατικό κράτος του ποντιακού ελληνισμού, και ανεξάρτητα από την Κωνσταντινούπολη, συνέχισε την πορεία της μέσα στο χρόνο.

 Οι 18 αυτοκράτορες και οι 3 αυτοκράτειρες της δυναστείας των Κομνηνών

Αλέξιος Α΄

Αλέξιος Α΄^[5]: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1204-1222), ιδρυτής της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας και της δυναστείας των Μεγάλων Κομνηνών. Γεννήθηκε περίπου το 1182 και πέθανε την 1η Φεβρουαρίου του 1222. Ήταν εγγονός του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ΄ Κομνηνού. Μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τον ίδιο και τον αδερφό του Δαβίδ Κομνηνό (1204), ο Αλέξιος προσπάθησε να επεκτείνει το κράτος του δυτικότερα, αλλά συνάντησε την αντίσταση του αυτοκράτορα της Νικαίας Θεοδώρου Α΄ Λάσκαρι και των Σελτζούκων, οι οποίοι επιτέθηκαν κατά της Τραπεζούντας το 1205/6 χωρίς επιτυχία. Κατά την πολιορκία της Σινώπης (1214) ο Αλέξιος αιχμαλωτίστηκε από τους Σελτζούκους και το κράτος του έγινε φόρου υποτελές στο σουλτανάτο του Ικονίου κατά το διάστημα 1214-1223, ενδεχομένως ως αντίτιμο της ελευθερίας του.

ΑνδρόνικοςΑ΄Γίδων/Γίδος: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1222-1235). Παντρεύτηκε την κόρη του Αλεξίου Α΄ Μεγάλου Κομνηνού. Συγκρούστηκε με τους Σελτζούκους του Ικονίου και το 1222/3 ο σουλτάνος του Ικονίου επιτέθηκε εναντίον της Τραπεζούντας χωρίς επιτυχία. Το 1231 ο Ανδρόνικος ηττήθηκε σε εκστρατεία εναντίον των Σελτζούκων.

ΙωάννηςΑ΄Μέγας Κομνηνός ο Αξούχος : αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1235-1238). Πρωτότοκος γιος του Αλεξίου Α΄ Μεγάλου Κομνηνού. Η ολιγόχρονη βασιλεία του τερματίστηκε με το θάνατό του σε ατύχημα στο τζυκανιστήριο της Τραπεζούντας.

Μανουήλ Α΄Μέγας

Μανουήλ Α' Μέγας Κομνηνός:
αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1238-1263). Δευτερότοκος γιος του Ιωάννη Α΄. Ο Πανάρετος τον χαρακτηρίζει "στρατηγικώτατο" και "ευτυχέστατο", ενώ δυτικές πηγές της εποχής δίνουν ανάλογες πληροφορίες για τον πλούτο και τη δύναμή του. Αν και το κράτος του ήταν ανεξάρτητο, ο Μανουήλ αναγκάστηκε να πληρώσει φόρο στους Σελτζούκους και από το 1243 και εξής και στους Μογγόλους. Υπήρξε ο πρώτος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας που έκοψε νομίσματα σε πολύτιμο μέταλλο (ασήμι). Επί της βασιλείας του (1260-1261) αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Τραπεζούντος, η οποία εξασφάλισε κάποια προνόμια.
Ο Μανουήλ παντρεύτηκε τρεις φορές: την Άννα Ξυλαλόη και την Ειρήνη Συρίκαινα, που προέρχονταν από ντόπιες αριστοκρατικές οικογένειες, και τη Γεωργιανή Ρουσαντάνα. Με την Άννα απέκτησε το διάδοχό του Ανδρόνικο Β΄, με τη Ρουσαντάνα τη Θεοδώρα, που σφετερίστηκε το θρόνο το 1284/5, ενώ με την Ειρήνη το Γεώργιο και τον Ιωάννη Β΄, αυτοκράτορες της Τραπεζούντας.
Ο Μανουήλ θεωρείται ο κτήτορας της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας. Μία προσωπογραφία του σωζόταν στο ναό μέχρι το 19ο αιώνα.

Ανδρόνικος Β΄

Ανδρόνικος Β΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1263-1266). Γιος του Μανουήλ Α΄ και της Άννας Ξυλαλόης. Τον διαδέχτηκε ο ετεροθαλής αδερφός του Γεώργιος, γιος του Μανουήλ Α΄ και της Ειρήνης Συρίκαινας.

Γεώργιος Α΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1266-1280). Γιος του Μανουήλ Α΄ και της Ειρήνης Συρίκαινας. Γεννήθηκε μετά το 1254 και πέθανε το 1284 ή αργότερα. Με την άνοδό του στο θρόνο, ο Γεώργιος υιοθέτησε πιο επιθετική πολιτική από τον πατέρα του και αντιτάχθηκε στις αριστοκρατικές οικογένειες της αυτοκρατορίας. Υποστήριξε τους ανθενωτικούς και επιχείρησε να συνάψει συνθήκες ειρήνης εναντίον των Μογγόλων. Το γεγονός ότι υιοθέτησε για τον εαυτό του τον τίτλο "βασιλεύς" αντί του "δεσπότης" προκάλεσε τριγμούς στις σχέσεις του με το Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο. Ο Γεώργιος αιχμαλωτίστηκε από τους Μογγόλους στο Ταυρέζιον όρος και φυλακίστηκε μετά από προδοσία των αριστοκρατών. Απελευθερώθηκε πιθανώς μετά το 1282. Το 1284 επιτέθηκε στην Τραπεζούντα, ωστόσο προδόθηκε πάλι και αιχμαλωτίστηκε από τον αδελφό του Ιωάννη Β΄ Μεγάλο Κομνηνό.

Ιωάννης Β'

Ιωάννης Β'Μέγας Κομνηνός: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (α΄ βασιλεία 1280-1284, β΄ βασιλεία 1285-1297). Γιος του Μανουήλ Α΄ Μεγάλου Κομνηνού και της Ειρήνης Συρίκαινας, γεννήθηκε περίπου το 1262/3 και πέθανε στα Λίμνια στις 16 ή 17 Αυγούστου 1297. Ο Ιωάννης διαδέχτηκε στο θρόνο της Τραπεζούντας τον αδερφό του Γεώργιο. Από την αρχή της βασιλείας του προκάλεσε την οργή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου καθώς υιοθέτησε τον τίτλο "αυτοκράτωρ Ρωμαίων". Η ένταση στις σχέσεις με το Βυζαντινό αυτοκράτορα ξεπεράστηκε το 1281/2, όταν ο Ιωάννης παντρεύτηκε την κόρη του Μιχαήλ Ευδοκία και υιοθέτησε τελικά τον τίτλο του "πιστού βασιλέως και αυτοκράτορος πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας".

Θεοδώρα Κομνηνή

Στην εσωτερική πολιτική τα κυριότερα γεγονότα της βασιλείας του ήταν η στάση του "άρχοντα" Παπαδόπουλου το 1281, η πολιορκία της Τραπεζούντας από τους Ίβηρες το 1282, η προσπάθεια του Γεωργίου Μεγάλου Κομνηνού να καταλάβει την πόλη το 1284 και ο σύντομος σφετερισμός του θρόνου από την ετεροθαλή αδελφή του Θεοδώρα το 1284/5. Ανακατέλαβε την εξουσία το 1285 και βασίλευσε μέχρι το 1297. Ο Ιωάννης υπήρξε χορηγός της Μονής Σουμελά.

Θεοδώρα Κομνηνή: αυτοκράτειρα Τραπεζούντας (1285). Κόρη του Μανουήλ Α΄ Μεγάλου Κομνηνού και της Ρουσαντάνας. Σφετερίστηκε το θρόνο από τον ετεροθαλή αδερφό της Ιωάννη Β΄ και βασίλεψε για σύντομο χρονικό διάστημα, έως ότου εκείνος ανακατέλαβε την εξουσία. Δεν είναι γνωστό αν για την άνοδό της στο θρόνο στηρίχτηκε στη ντόπια αριστοκρατία.

Αλέξιος Β΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1297-1330). Γεννήθηκε το 1283 και πέθανε στις 3 Μαΐου του 1330. Γιος του Ιωάννη Β΄ Μεγάλου Κομνηνού και της Ευδοκίας Παλαιολογίνας χρησιμοποίησε εξίσου τα "επώνυμα" Κομνηνός και Παλαιολόγος. Ανήλθε στο θρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του σε ηλικία 14 ετών, οπότε επιτροπεύτηκε από το θείο του, το Bυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο. Παντρεύτηκε την κόρη του Πεκάι "εξ Ιβηρίας", αρνούμενος το γάμο με την Κωνσταντινουπολίτισσα Ειρήνη, κόρη του Νικηφόρου Χούμνου. Το 1301/2 ο Αλέξιος κατέλαβε την Κερασούντα, που την κατείχαν οι Τουρκομάνοι, ενώ το 1315 αντιμετώπισε επίθεση των Τουρκομάνων εναντίον της Τραπεζούντας. Μεγάλο θέμα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αποτέλεσαν οι σχέσεις της αυτοκρατορίας με τους Ιταλούς εμπόρους, στις οποίες σημειώθηκε ένταση γύρω στο 1304, οπότε οι Γενουάτες πυρπόλησαν το ναύσταθμο της Τραπεζούντας. Το 1314 και το 1316, ωστόσο, ο Αλέξιος παραχώρησε εμπορικά προνόμια στους Γενουάτες, ενώ το 1319 συνήψε εμπορική συμφωνία και με τους Βενετούς. Παράλληλα, ο Αλέξιος ενίσχυσε την άμυνα της πόλης, επεκτείνοντας τα τείχη της Τραπεζούντας ως τη θάλασσα και ιδρύοντας το σώμα των "νυκτοταλαλίων", δηλαδή των νυχτοφυλάκων.

Ανδρόνικος Γ΄

Το ενδιαφέρον του Αλεξίου Β΄ για τον πολιτισμό είναι πρόδηλο από τις χορηγίες του στη Μονές Αγίου Ευγενίου και Σουμελά, καθώς και από την αλληλογραφία του με τον περίφημο αστρονόμο Γρηγόριο Χιονιάδη, ο οποίος συνέγραψε έναν ύμνο προς τον Άγιο Ευγένιο κατόπιν αίτησης του αυτοκράτορα. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι τον επικήδειο λόγο του Αλεξίου συνέγραψε ο πρωτονοτάριος και πρωτοβεστιάριος Κωνσταντίνος Λουκίτης, ο οποίος υπήρξε σημαίνουσα προσωπικότητα για την εποχή του στον τομέα των γραμμάτων και των επιστημών. Ο Αλέξιος Β΄ θεωρήθηκε στην εποχή του σημαντικός αυτοκράτορας και στη λαϊκή φαντασία πήρε μυθικές διαστάσεις.

Μανουήλ Β΄

Ανδρόνικος Γ΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1330-1332). Γιος του Ιωάννη Β΄ Μεγάλου Κομνηνού. Αμέσως μετά την άνοδό του στο θρόνο εξόντωσε τους αδελφούς του Μιχαήλ και Γεώργιο, ενώ ο αδελφός του Βασίλειος και ο θείος του Εμμανουήλ κατέφυγαν στην Κωνσταντινούπολη. Σημαντικό γεγονός στην ολιγόχρονη βασιλεία του (ενάμιση έτος) υπήρξε η εισβολή των Τουρκομάνων στην Τραπεζούντα, η οποία τελικά αποκρούστηκε.

Μανουήλ Β΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1332). Γιος του Ανδρονίκου Γ΄ Μεγάλου Κομνηνού. Σε ηλικία οκτώ ετών βασίλεψε μόνο 8 μήνες. Ανατράπηκε από τον αδερφό του πατέρα του Βασίλειο, ο οποίος επέστρεψε από την Κωνσταντινούπολη.

Βασίλειος Α' Μέγας Κομνηνός:αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1332-1340). Γιος του Αλεξίου Β΄ Μεγάλου Κομνηνού. Κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να αποφύγει την εξόντωση από τον αδελφό του Ανδρόνικο Γ΄. Στη συνέχεια κατέλαβε την εξουσία με τη βοήθεια των Σχολαρίων και των Βυζαντινών, ανατρέποντας τον ανιψιό του Μανουήλ Β΄. Μετά την άνοδό του στο θρόνο διέταξε να εκτελεστούν σημαίνοντα πρόσωπα της αντίπαλης παράταξης, όπως ο μέγας δουξ Λέκης Τσαντζιντζαίος και ο γιος του μέγας δομέστικος Τζάμπας, ενώ λιθοβολήθηκε και η Ειρήνη Συρίκαινα. Ένα χρόνο μετά δολοφονήθηκε και ο ανήλικος Μανουήλ Β΄. Ο Βασίλειος παντρεύτηκε το 1335 την Ειρήνη Παλαιολογίνα, νόθη κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου, ενώ το 1337 επισημοποίησε το δεσμό του με την Ειρήνη την Τραπεζουντία. Κείμενα της εποχής αποτυπώνουν τη λαϊκή δυσφορία για το γεγονός, καθώς η έκλειψη ηλίου του 1337 θεωρήθηκε εκδήλωση της θεϊκής οργής κατά του αυτοκράτορα.

Ειρήνη Παλαιολογίνα

Ειρήνη Παλαιολογίνα: αυτοκράτειρα Τραπεζούντας (1340-1341). Νόθη κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγου και πρώτη σύζυγος του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Βασιλείου. Η Ειρήνη ανέλαβε την εξουσία τον Απρίλιο του 1340, μετά το θάνατο του Βασιλείου, στέλνοντας την Ειρήνη την Τραπεζουντία, δεύτερη σύζυγο του Βασιλείου, μαζί με τα παιδιά της στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, παρακάλεσε τον πατέρα της Ανδρόνικο Γ΄ να βρει σύζυγο για την ίδια. Ο επίδοξος σύζυγος ήταν ο Μιχαήλ, μετέπειτα αυτοκράτορας της Τραπεζούντας. Τη βασιλεία της Ειρήνης σηματοδότησε το ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου και μία επιδρομή Τουρκομάνων στην Τραπεζούντα. Η Ειρήνη ανατράπηκε τον Ιούλιο του 1341 από την Άννα Αναχουτλού.

Άννα Αναχουτλ

Άννα Αναχουτλού: αυτοκράτειρα Τραπεζούντας (1341-1342). Κόρη του Αλεξίου Β΄ και αδελφή του Βασιλείου. Η Άννα ήταν μοναχή μέχρι το 1341, οπότε απέβαλε το μοναχικό σχήμα και ως επικεφαλής λαζικών στρατευμάτων κατέλαβε την Τραπεζούντα και ανέτρεψε την Ειρήνη Παλαιολογίνα. Ο Μιχαήλ Κομνηνός, ο προοριζόμενος ως σύζυγος της Ειρήνης φυλακίστηκε, ενώ ο γιος του Ιωάννης ανέλαβε την εξουσία, μετά τη δολοφονία της Άννας δια στραγγαλισμού.

Ιωάννης Γ΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1342-1344). Γιος του Μιχαήλ Κομνηνού, εγγονός του Ιωάννη Β΄ Μεγάλου Κομνηνού και ανιψιός του Αλεξίου Β΄. Στέφτηκε αυτοκράτορας μετά τον εγκλεισμό του πατέρα του και τη δολοφονία της Άννας Αναχουτλούς. Ο Ιωάννης Γ΄ ανατράπηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα από το Νικήτα Σχολάρι, ο οποίος παρέδωσε την αρχή στον πατέρα του Μιχαήλ Κομνηνό.                                                                                                    Μιχαήλ Α' Μέγας Κομνηνός: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1344-1349). Δευτερότοκος γιος του Ιωάννη Β΄ Μεγάλου Κομνηνού, αδελφός του Αλεξίου Β΄ και πατέρας του Ιωάννη Γ΄. Ο Μιχαήλ είχε εξοριστεί με τη μητέρα του στην Κωνσταντινούπολη και επανήλθε στην Τραπεζούντα το 1341, σταλμένος από τον Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο, προκειμένου να νυμφευθεί την Ειρήνη Παλαιολογίνα. Συνελήφθη ωστόσο και φυλακίστηκε, αλλά ανέλαβε την εξουσία μετά το πραξικόπημα του μεγάλου δούκα Νικήτα Σχολάρι. Αμέσως μετά την άνοδό του στο θρόνο διέταξε τη σύλληψη πολλών ευγενών, μεταξύ των οποίων ο Νικήτας Σχολάρις και ο μεγάλος δομέστικος Λέων Καβαζίτης.

Η βασιλεία του σημαδεύτηκε από τα ακόλουθα γεγονότα: το 1346/7 επίθεση των Τουρκομάνων στην Τραπεζούντα και σε άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας και για επτά μήνες ξέσπασμα επιδημίας πανώλης· το 1348 κατάληψη της Κερασούντας από τους Γενουάτες σε αντίποινα της καταστροφής της αποικίας τους στην Τραπεζούντα και καταστροφή του στόλου της αυτοκρατορίας από τους Γενουάτες. Ο συμβιβασμός με τους Γενουάτες επιτεύχθηκε το 1349, οπότε ο Μιχαήλ παραιτήθηκε από το θρόνο και ως μοναχός αποσύρθηκε στη Μονή του Αγίου Σάββα. Στη συνέχεια εξορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη.

ΑλέξιοςΓ'

ΑλέξιοςΓ'ΜέγαςΚομνηνός: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1349-1390). Γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1338 και πέθανε στις 20 Μαρτίου 1390. Γιος του Βασιλείου Μεγάλου Κομνηνού και εγγονός του Αλεξίου Β΄. Τα παιδικά του χρόνια, μετά το θάνατο του πατέρα του, τα πέρασε στην εξορία στην Κωνσταντινούπολη. Σε ηλικία 11 χρονών όμως επέστρεψε στην Τραπεζούντα διεκδικώντας το θρόνο. Η βασιλεία του υπήρξε η μακροβιότερη στα χρονικά της αυτοκρατορίας. Παντρεύτηκε τη Θεοδώρα Καντακουζηνή.
Ο Αλέξιος κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του αντιμετώπισε εσωτερικά προβλήματα, όπως οι αποστασίες του Κωνσταντίνου Δωρανίτη και του Ιωάννη Τζανιχίτη, και εξωτερικές απειλές. Το 1355 οργάνωσε μία αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον των Τουρκομάνων, οι οποίοι αποτελούσαν σταθερό κίνδυνο για την αυτοκρατορία. Στην περίπτωσή τους εφάρμοσε με επιτυχία την πολιτική των επιγαμιών, παντρεύοντας δύο από τις αδερφές του και τέσσερις από τις κόρες του με αρχηγούς των Τουρκομάνων.
Καίριο θέμα της πολιτικής του Αλεξίου αποτέλεσαν οι σχέσεις του με τις ιταλικές δημοκρατίες. Σε αντιστάθμισμα του οικονομικού πολέμου της Γένοβας, ο Αλέξιος ανανέωσε παλαιότερες εμπορικές συνθήκες με τη Βενετία, ακόμα και μετά την υποστήριξη που παρείχαν οι Βενετοί στους επίδοξους σφετεριστές του θρόνου του, το Μιχαήλ Παλαιολόγο και τον Ανδρόνικο Μεγάλο Κομνηνό.
Ο Αλέξιος υπήρξε χορηγός πολλών θρησκευτικών ιδρυμάτων εντός και εκτός της αυτοκρατορίας. Θεωρείται ανακαινιστής του Αγίου Ευγενίου και της Μονής Σουμελά, χορηγός της Μονής Βαζελώνος και κτήτορας της αγιορείτικης Μονής Διονυσίου. Στο ιδρυτικό χρυσόβουλο (1374), που σώζεται στη Μονή Διονυσίου, διατηρείται η προσωπογραφία του Αλεξίου με τη Θεοδώρα Καντακουζηνή. Το όνομα του Αλεξίου Γ΄ συνδέεται και με δύο άλλα ιδρύματα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, καθώς η προσωπογραφία του κοσμούσε την Παναγία Θεοσκέπαστο και ο τάφος του βρίσκεται στην Παναγία Χρυσοκέφαλο.

Μανουήλ Γ΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (20 Μαρτίου 1390-1417). Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1364 και πέθανε στις 5 Μαρτίου 1417. Γιος του Αλεξίου Γ΄ και συμβασιλέας από νεαρή ηλικία. Με τον πρώτο του γάμο συγγένεψε με το γεωργιανό αυτοκρατορικό οίκο, καθώς παντρεύτηκε την κόρη του Δαβίδ Δ΄ Κουλκάν-Ευδοκία, ενώ ο δεύτερος γάμος του με την Άννα Φιλανθρωπηνή τον συνέδεσε με τη βυζαντινή αριστοκρατία. Η βασιλεία του Μανουήλ συνέπεσε με τα ταραγμένα χρόνια των μογγολικών επιδρομών. Ο Μανουήλ δήλωσε υποταγή στον Ταμερλάνο και πλήρωσε φόρο τουλάχιστον μέχρι το θάνατο του Μογγόλου χαν (1405). Παράλληλα, ο Μανουήλ ανανέωσε τα εμπορικά προνόμια των Βενετών αλλά οι σχέσεις του με τους Γενουάτες δεν ήταν πολύ φιλικές.

Αλέξιος Δ΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1417-1429). Γεννήθηκε το 1382 και πέθανε πριν τις 28 Οκτωβρίου του 1429. Γιος του Μανουήλ Γ΄ Μεγάλου Κομνηνού και της Γεωργιανής Ευδοκίας και συμβασιλέας ήδη από το 1395. Οργάνωσε μία ανταρσία κατά του πατέρα του πριν το 1404. Ο Αλέξιος ανανέωσε τα προνόμια των Γενουατών και ακολούθησε την πολιτική των επιγαμιών, παντρεύοντας τις κόρες του με τον Τουρκομάνο αρχηγό των Ασπροπροβατάδων και με το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο, επιζητώντας έτσι να διασφαλίσει το κράτος του. Δολοφονήθηκε από τους Καβαζίτες, κατά το πραξικόπημα του γιου του Ιωάννη Δ΄ Μεγάλου Κομνηνού, το οποίο έγινε με την υποστήριξη των Γενουατών.

Ιωάννης Δ΄: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1429-1458), ο επονομαζόμενος "Καλογιάννης". Γεννήθηκε ή πριν το 1403 ή περίπου το 1404/5 και πέθανε το 1460. Γιος του Αλεξίου Δ΄ Μεγάλου Κομνηνού. Με τη βοήθεια των Γενουατών επαναστάτησε κατά του πατέρα του και τον έδιωξε από το θρόνο. Ο Αλέξιος Δ΄ δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της ανταρσίας από τους Καβαζίτες. Κύριο πρόβλημα της βασιλείας του Ιωάννη Δ΄ υπήρξε η αντιμετώπιση των αλλεπάλληλων εχθρικών επιδρομών. Το 1429 ή λίγο μετά αντιμετώπισε επιδρομή Τουρκομάνων κατά της Τραπεζούντας με αρχηγό τον Αρταβίλη. Την πόλη υπερασπίστηκαν με δυσκολία ο αυτοκράτορας και λιγοστοί πολεμιστές. Το 1442 μία πολιορκία της Τραπεζούντας από τον οθωμανικό στόλο λύθηκε χάρη στη σφοδρή θαλασσοταραχή. Το1456 η εκστρατεία του Χιτίρ Μπέη, Οθωμανού διοικητή της Αμασείας, κατά της Τραπεζούντας κατέληξε σε συμφωνία καταβολής φόρου από τον Ιωάννη Δ΄ στο Μωάμεθ Β΄. Ο Ιωάννης ευνόησε την Ένωση των Εκκλησιών, ελπίζοντας σε βοήθεια για την αντιμετώπιση των Οθωμανών. Παράλληλα, προσπάθησε να συσπειρώσει τους μουσουλμάνους εμίρηδες της περιοχής του, οργανώνοντας μία αντιοθωμανική συμμαχία. Έδωσε μάλιστα την κόρη του ως σύζυγο στον Ουζούν Χασάν, τον αρχηγό των Ασπροπροβατάδων.
Στον πύργο της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας σώζεται παράσταση του Ιωάννη Δ΄ και του πατέρα του Αλεξίου Δ΄ εκατέρωθεν της Βρεφοκρατούσας Θεοτόκου.

Δαυίδ Μέγας Κομνηνός: αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1458-1461). Γεννήθηκε μεταξύ του 1407 και 1409 και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη την 1η Νοεμβρίου του 1463. Τρίτος γιος του Αλεξίου Δ΄ Μεγάλου Κομνηνού, ο Δαβίδ είχε τον τίτλο του "δεσπότη" κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αδερφού του Ιωάννη Δ΄. Μετά το θάνατο του τελευταίου βασίλεψε ως επίτροπος του ανήλικου ανιψιού του Αλεξίου Ε΄, στη συνέχεια όμως τον παραγκώνισε και ανέλαβε μόνος την εξουσία. Ο Δαβίδ συνέχισε τις προσπάθειες του Ιωάννη Δ΄ για την οργάνωση αντιοθωμανικής συμμαχίας, απευθυνόμενος και σε δυτικά κράτη. Ωστόσο, το καλοκαίρι του 1461, η Τραπεζούντα πολιορκήθηκε από τους Οθωμανούς διά ξηράς και θαλάσσης. Ο Δαβίδ ανέθεσε στο Γεώργιο Αμιρούτζη τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με το Μωάμεθ Β΄ και η πόλη παραδόθηκε στους Οθωμανούς τον Αύγουστο του 1461. Ο Δαβίδ και η οικογένειά του εξορίστηκαν στην Αδριανούπολη και τις Σέρρες. Το 1463 ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας και επτά από τους οκτώ γιους του θανατώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη με την κατηγορία της συνωμοσίας εναντίον του σουλτάνου.

 Η Άλωση της Τραπεζούντας[6]

Η Άλωση της Τραπεζούντας

Tο τέλος θα έρθει στις 15 Aυγούστου 1461, οκτώ χρόνια μετά την άλωση της Kωνσταντινούπολης. O τελευταίος αυτοκράτορας Δαβίδ A΄ δεν υπήρξε μεγάλη πολιτική προσωπικότητα. Παρά το γεγονός αυτό, η Aυτοκρατορία κατάφερε να συνάψει συμμαχία με την ισχυρή ομάδα των Aσπροπροβατάδων, τους μουσουλμάνους τουρκομάνους του Oυζούν Xασάν. Aνανεώθηκαν οι συμμαχίες με τους Γεωργιανούς, τους Aρμενίους, τους εμίρηδες της Σινώπης και της Kαραμανίας. Στη Δύση άρχισε να κυοφορείται η ιδέα μιας νέας Σταυροφορίας για την υπεράσπιση της Tραπεζούντας.

Tο 1459, ο ποντιακός στρατός αριθμούσε 20.000 άντρες και διέθετε ναυτική δύναμη 30 πλοίων. O Mωάμεθ B΄ ο Πορθητής, μεθοδικά κατέστρεψε το δίκτυο συμμαχιών της Aυτοκρατορίας. Tον Iούλιο του 1461 τα οθωμανικά στρατεύματα με επικεφαλής τον εξωμότη Mαχμούτ, πρώτο εξάδελφο του μυστικοσύμβουλου του Δαβίδ Γεωργίου Aμοιρούτζη, πολιόρκησαν την Tραπεζούντα. O λαός της πόλης ήταν αποφασισμένος να προβάλει αντίσταση στην τουρκική απειλή. Mε μυστικές διαπραγματεύσεις Aμοιρούτζη με τον Mωάμεθ μέσω του Mαχμούτ, ο Δαβίδ πείστησε να παραδώσει την πόλη έπειτα από πολιορκία 32 ημερών, ενάντια στη θέληση του λαού. Παρά την παράδοση της πόλης, οι Oθωμανοί προέβησαν σε βιαιότητες κατά του πληθυσμού. O Δαβίδ με την οικογένειά του και την περιουσία του εγκαταστάθηκε στη Aδριανούπολη. Tέσσερα χρόνια αργότερα, ο Mωάμεθ τον εκτέλεσε, όπως και τους επτά γιους του. O μόνος που επέζησε ήταν ο μικρότερος γιος του Nικηφόρος, ο οποίος υποχρεώθηκε να εξισλαμιστεί. Στο τέλος του 15ου αιώνα ο Nικηφόρος Kομνηνός κατέφυγε στη Mάνη. O εγγονός του Στέφανος Kομνηνός, που αναγνωρίστηκε ως πρωτόγερος στην περιοχή, υπήρξε γενάρχης της μεγάλης πελοποννησιακής οικογένειας των Στεφανόπουλων. 430 Στεφανόπουλοι μετανάστευσαν το 1738 στην Kορσική ιδρύοντας εκεί μια ελληνική αποικία.

Eτσι άδοξα τελείωσε η ιστορία του μεσαιωνικού ελληνισμού. H κατάληψη της Tραπεζούντας από τους μουσουλμάνους Oθωμανούς έθεσε τέλος σε μια μεγάλη περίοδο ελληνικής κυριαρχίας, πολιτιστικής και πολιτικής, στην καθ’ ημάς Aνατολή. Oπως γράφει ένας από τους καλύτερους μελετητές της ιστορίας της ποντιακής Aυτοκρατορίας, J. K. Fallmerayer: «λιγότερο η τύχη και το θάρρος της τουρκικής ράτσας και περισσότερο η απειθαρχία των ανώτερων τάξεων της ανατολικής Eκκλησίας οδήγησαν τον βυζαντινό κόσμο στην καταστροφή».

Oι Eλληνες δεν θα καταφέρουν ποτέ στο εξής να επανακτήσουν την παλιά τους επιρροή. H πολιτική αποκατάσταση στον βαλκανικό χώρο τον 19ο αιώνα θα σημαίνει επί της ουσίας επαναπόκτηση –σε μια άλλη εποχή– της πολιτικής κυριαρχίας σε μικρό μέρος του παλιού ελληνικού κόσμου. Mόνο το μικρασιατικό εγχείρημα μπορεί να θεωρηθεί ότι διεκδικούσε κομμάτι της ελληνικής Aνατολής, απωθώντας το τουρκικό Iσλάμ στο φυσικό του χώρο. Πάντως, παραμένει ερώτημα για την ιστοριογραφία μας, γιατί στην Aνατολή δεν συνέβη η «επανακατάκτηση» των γεωγραφικών χώρων που είχε κατακτήσει το Iσλάμ, όπως έγινε στη Δύση στην περίπτωση της Iσπανία.

Επιλογή κειμένων - Επιμέλεια υλικού Βασιλειάδου Μαρία

---

[1] Ξεν. Αναβ. 4.8.22

[2] Β. Αγτζίδης, Έλληνες του Πόντου, Η γενοκτονία από τον τουρκικό εθνικισμό, σελ. 75-85

[3] Το ιστορικό γεγονός της ίδρυσης της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας εγείρει πολλά ερωτήματα και μια τεράστια συζήτηση στην έρευνα, περισσότερες πληροφορίες για τις προτεινόμενες θεωρίες και οπτικές γωνίες του θέματος: Φαλμεράιερ, Ιστορία Τραπεζούντος σελ.63-64· Χ. Σαμουηλίδης, Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, σελ. 17-23· Α.Γ.Κ. Σαββίδη, Ιστορία των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας, σελ. 35-53

[4] Από το αφιέρωμα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού στην πόλη της Τραπεζούντας: http://www.fhw.gr/choros/trapezounda/gr/webpages/000.html

Όπου θα δείτε και εκτενέστερη βιβλιογραφία

[5] http://www.fhw.gr/choros/trapezounda/gr/webpages/300.html· Χ. Σαμουηλίδης, Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, σελ. 99-298

[6] Άρθρο του Β. Αγτζίδη από το blog: http://kars1918.wordpress.com/2010/01/31/31-1-2010· Β. Αγτζίδης, Έλληνες του Πόντου, Η γενοκτονία από τον τουρκικό εθνικισμό, σελ. 82-85                    ΠΗΓΗ:ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ-ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ

                                                                                                        

Δυναστεία Μεγάλων Κομνηνών Πηγή:http://el.wikipedia.org

Αυτοκράτορες της Τραπεζούντας

Αλέξιος Α' Μέγας Κομνηνός Ανδρόνικος Α' ο Γίδων Ιωάννης Α' Μέγας Κομνηνός Μανουήλ Α' Μέγας Κομνηνός Ανδρόνικος Β' Μέγας Κομνηνός Γεώργιος Α' Μέγας Κομνηνός Ιωάννης Β' Μέγας Κομνηνός Αλέξιος Β' Μέγας Κομνηνός Ανδρόνικος Γ' Μέγας Κομνηνός Μανουήλ Β' Μέγας Κομνηνός Βασίλειος Α' Μέγας Κομνηνός Ειρήνη Παλαιολογίνα Άννα Μεγάλη Κομνηνή Ιωάννης Γ' Μέγας Κομνηνός Μιχαήλ Α' Μέγας Κομνηνός Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός Μανουήλ Γ' Μέγας Κομνηνός Αλέξιος Δ' Μέγας Κομνηνός Ιωάννης Δ' Μέγας Κομνηνός Δαυίδ Μέγας Κομνηνός

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ "

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

Ο αγώνας των ελλήνων του Πόντου στο διάστημα 1917 - 1922 για την δημιουργία ποντιακού κράτους είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας του Ποντιακού ελληνισμού. Με προηγούμενο ιστορικό για την ανεξαρτησία του Πόντου είναι  τα δυο μακρόχρονα βασίλεια, το Βασίλειο του Πόντου με την δυναστεία των Μιθριδατών και την μεσαιωνική αυτοκρατορία Τραπεζούντας με την δυναστεία των ΜεγάλοΚομνηνών. Καθώς και η περίοδος τοπικής αυτονομίας κατά  τον 11ο και 12ο αι. με τους  δούκες των Γαβράδων.
 Τον Φεβρουάριο του 1916 η τσαρική Ρωσία επιτίθεται στην Τουρκία με δυο σώματα στρατού.
 Το ένα εισχωρεί στην Τουρκία από το Βατούμ και παραλιακά, προχωρεί και καθηλώνεται στον ποταμό Χαρσίτ, λίγο έξω από την πόλη Τρίπολη. Το άλλο σώμα προχωρεί από το Καρς προς Ερζερούμ και Αργυρούπολη, κυκλωτικά. Στις μάχες αντίστασης του Σαρίκαμις, η Τουρκία έχασε 90.000 στρατιώτες, οι περισσότεροι από κρυοπαγήματα.
 Στις 18 Απριλίου 1916 καταλαμβάνεται η Τραπεζούντα. Κατά  την αποχώρηση των Τούρκων από  την πόλη ο Βάλης είπε χαρακτηριστικά στον μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο, που  τον άφηνε επικεφαλή της  διοίκησης:
 "Από τους  Έλληνες πήραμε τη χώρα τούτη και στους  Έλληνες την επιστρέφουμε''.
 Στην συνέχεια δημιουργείτε η πρώτη προσωρινή κυβέρνηση και κυβερνήτης διορίστηκε ο Κωνσταντίνος Θεοφύλακτος ο οποίος  αναγνωρίστηκε από  τους  Ρώσους και από  τις  δυνάμεις της  Αντάντ. Η κυβέρνηση διατηρήθηκε δύο χρόνια και σε αυτήν  απευθύνονταν για ζητήματα που αφορούσαν το Βιλαέτι της Τραπεζούντας.
 Η επικράτηση των μπολσεβίκων τον Οκτώβριο του 1917 στην Ρωσία είχε  ως αποτέλεσμα την επίσημη Ρωσική παραίτηση από τα δικαιώματα πάνω στις  βορειοανατολικές επαρχίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτό  σήμαινε και το τέλος της  αυτονομίας των ελλήνων του Πόντου και τον Φεβρουάριο του 1918 οι τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν επίσημα την Τραπεζούντα. Από εδώ και στο εξής αρχίζει ενας διπλωματικός αγώνας με διάφορα σενάρια για την δημιουργία Έλληνοποντιακού κράτους.
 Το πρώτο πανποντιακό συνέδριο στις 4 Φεβρουάριου 1918 στην Μασσαλία της Γαλλίας έστειλε τηλεγράφημα στον Λεονίντ Τρότσκι, επίτροπο εξωτερικών της Σοβιετικής  Ρωσίας, εκφράζοντας την αντίρρηση του για την επιστροφή του ανατολικού Πόντου στην Τουρκία. Ζήτησε μάλιστα υποστήριξη στην προσπάθεια δημιουργίας  Ποντιακού κράτους.
 Τον Ιούλιο 1919 γίνεται η πρώτη συγκέντρωση του διαρκούς γενικού συμβουλίου των Ποντίων στο κατεχόμενο από  τους  βρετανούς  Βατούμ όπου ανακήρυξαν την ανεξαρτησία της  πατρίδας τους. Το συνέδριο εκλέγει το εθνικό συμβούλιο που μετά από ένα χρόνο μετονομάστηκε σε εθνοσυνέλευση των Ελλήνων του Πόντου δηλ. ήταν μια κυβέρνηση σε εξορία.
Στελέχη του ποντιακού κινήματος στην Ευρώπη και την Αμερική αγωνίζονται να εξασφαλίσουν την υποστήριξη ηγετικών προσωπικοτήτων και ζητούν τον τερματισμό της τούρκικης κυριαρχίας στον Πόντο. Με το τερματισμό του Α΄ παγκόσμιου πολέμου η Ελλάδα  βρίσκεται στο πλευρό των νικητριών δυνάμεων της Αντάντ. Από  την ηττημένη Τουρκία προσπαθεί η Ελλάδα να διεκδίκήσει τα δίκαια αιτήματά της  στο συνέδριο ειρήνης το Δεκέμβριο του 1918 με  τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.
 Για τον Πόντο ο Βενιζέλος τάχθηκε με το σχέδιο του Αμερικάνου προέδρου Ουίλσον που υποστήριξε την δημιουργία ενός  Άρμενοποντιακού κράτους. Από  τις  ραδιουργίες των δυνάμεων της Αντάντ ο Πόντος παρέμεινε στην Τουρκία. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο μεγάλο αυτό  θέμα άλλαξε αρκετές φορές στάση και στο τέλος υποστήριξε την δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού κράτους. Με την ήττα του ελληνικού στρατού από  τους  Τούρκους τον Αύγουστο του 1922 της  μικρασιατικής καταστροφής γράφεται ο επίλογος του ποντιακού ζητήματος και σφραγίζεται με την ανταλλαγή των πληθυσμών  της συνθήκης της  Λοζάννης.

Προσθήκη λεζάντας

             http://www.euxintv.net/euxintv/pontos-genocide/pontiako-zitima/el/pont-zitima/anexartisia.htm ΠΗΓΗ

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ "

Λαζοί "Μύθοι και αλήθειες"

   Οι Λαζοί είναι ένα από τα γηγενή, προελληνικά, έθνη του ανατολικού Πόντου ,που μαζί με το άμεσα συγγενικό τους φύλο, των Μεγρελίων, είναι οι απόγονοι των αρχαίων Κόλχων. Μελετώντας την αρχαία βιβλιογραφία μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι Λαζοί κατάγονται από τους Μάκρωνες, που ήταν μια από τις φυλές των Κόλχων, οι οποίες, αφομοιώνοντας τα διάφορα έθνη ή φυλές του ανατολικού Πόντου, προέκυψαν στα Ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια ως ένα έθνος με το όνομα Σάννοι, Τζάνοι ή Λαζοί.

  Η πρώτη αναφορά για τους Μάκρωνες γίνεται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος σημιεώνει ότι μαζί με τους Μώσχους, Τιβαρηνούς, Μοσσυνοίκους και Μάρες, αποτελούσαν την 19η σατραπεία της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών. 

  Ο Ησίοδος τους αποκαλεί Μακροκέφαλους, Πυγμαίους και Ημίκυνας, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι από τη χώρα τους πέρασαν και οι Αργοναύτες.

  Ο Ξενοφών, ο οποίος πέρασε από τη χώρα τους, αναφέρει ότι κατοικούσαν ανατολικά της Τραπεζούντας. Φτάνοντας στη χώρα τους, ο στρατός του Ξενοφώντα συνάντησε δάσος με πυκνή βλάστηση, που καθιστούσε αδύνατη τη διάβασή του. Στην άλλη άκρη του δάσους βρίσκονταν οι Μάκρωνες που πέρασαν τους μύριους για εισβολείς και παρατάχθηκαν για μάχη. Ο Ξενοφών με τη βοήθεια ενός στρατιώτη που ήξερε τη γλώσσα τους, τους εξήγησε ότι δεν είχαν σκοπό να εισβάλουν αλλά να διασχίσουν τη χώρα τους. Οι Μάκρωνες πείσθηκαν και βοήθησαν στον καθαρισμό του δάσους για να περάσουν τα υποζύγια καθώς επίσης βοήθησαν με τρόφιμα και στην ομαλή διάβαση τους από τη χώρα τους. 

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, στην εποχή του τους Μάκρωνες τους ονόμαζαν Σάννους, άποψη που υποστηρίζει και ο Στέφανος Βυζάντιος.

Μεγρέλιος

Λαζοί

  
Από τον 6ο αιώνα οι Σάννοι είναι γνωστοί με το όνομα Τζάνοι (έτσι αποκαλούν τους Λαζούς, οι Γεωργιανοί σήμερα). Το ίδιο συνέβη και με το όνομα της περιοχής που κατοικούσαν. Μέτα την κατάκτηση από τους Ρωμαίους η Κολχική μετονομάστηκε σε Λαζική (Lazicum). Στα βυζαντινά χρονιά η ονομασία Κολχίδα έπαψε να χρησιμοποιείται και αντικαταστάθηκε με την ονομασία Λαζική. Σύμφωνα με τον Προκόπιο, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α', τους υπέταξε το 522 και τους εκχριστιάνισε. Ο Φαλμεράγιερ ονομάζει τους Λαζούς, Κόλχους και τοποθετεί την περιοχή τους από τα νότια της Τραπεζούντας μέχρι ανατολικά. Ένα μέρος των Λαζών, με τον εκχριστιανισμό τους, εξελληνίστηκαν και αφομοιώθηκαν από τον ελληνόφωνο πληθυσμό, που πριν την κατάκτηση της Τραπεζούντας από τους Τούρκους, αποτελούσε τη συντριπτική πλειοψηφία. Σε αυτούς πάλι, που ο εξελληνισμός ήταν επιφανειακός και που δεν έγινε σε βαθύ επίπεδο, ώστε να απολέσουν τη μητρική τους γλώσσα, υπάρχει μέχρι σήμερα ελληνική επιρροή στην γλώσσα τους, ειδικά στο λαζικό ιδίωμα της Αθηνάς (Ατίνα-Παζάρ) η οποία έχει αρκετές ελληνικές λέξεις (μωρό, έλα, κ.α.). Με την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας στους Τούρκους, οι Λαζοί άπω τα πρώτα χρονιά, ασπάστηκαν των μωαμεθανισμό.

  Ένας γνωστός μύθος, που υποστηρίζεται συστηματικά από την επίσημη ποντιακή ιστορία, είναι η υποτιθεμένη καταγωγή των Λαζών από τους αρχαίους Αιγυπτίους. Αυτό βασίζεται στην αναφορά του Ηροδότου, ο οποίος λέει ότι οι Λαζοί κατάγονται από τον στρατό του  Φαραώ Σέσωστι. Αυτό το υποθέτει γιατί οι Λαζοί ήταν το μόνο έθνος στην περιοχή που έκανε περιτομή όπως και οι Αιγύπτιοι. Αλλά αυτό το έθιμο δεν αποδεικνύει συγγένεια ή έστω κάποια μακρινή καταγωγή από τους αιγυπτίους. Αντιθέτως, το γεγονός ότι οι Λαζοί μιλάνε μια γλώσσα που ανήκει στην Νοτιοκαυσιανή ομογλωσσία ενώ η γλώσσα των αιγυπτίων ανήκει στην Αφροασιατική ομογλωσσία. Αν οι Λαζοί ήταν αιγυπτιακής καταγωγής θα μιλούσαν μια γλώσσα που δε θα χε συγγένεια με τους γειτονικούς λαούς.

  Τα Λαζικά μαζί με τα Μεγρέλικα αποτελούν τον πρώτο-Σαννικό κλάδο των Νοτιοκαυκασιανών γλωσσών. Η διάφορα μεταξύ τους είναι σε επίπεδο διαλέκτου και όχι γλώσσας. Οι Μεγρέλιοι, που κατοικούν στη σημερινή Γεωργία, είναι άμεσα συγγενική ομάδα με τους Λαζούς. Και οι δυο ομάδες αποτελούν φυλές του ιδίου έθνους.

 

O εκχριστιανισμός των γύρω φυλών και η διατήρηση της Ρωμαϊκής ονομασίας τον ανατολικών παράλιων από τους Βυζαντινούς, ως Λαζική,  δημιούργησαν στις λαϊκές μάζες τη γνώμη ότι η χώρα του Πόντου κατοικείται μόνο από Λαζούς. Και επικράτησε δε τόσο η εσφαλμένη αυτή άποψη ώστε, στην Κωνσταντινούπολη και στις πέρα από αυτή χώρες, να ονομάζουν τους Έλληνες του Πόντου, Λαζούς.

Με το σκούρο Ροζ είναι οι περιοχές όπου κατοικούν οι Λαζοί

  Η λαθεμένη αυτή εντύπωση ότι οι πέραν της Κωνσταντινούπολης εκτάσεις ανήκουν στην Λαζική άρα στους Λαζούς, έδινε μία νέα προσωνυμία στον Ελληνισμό του Πόντου, στη διάδοση της οποίας συνέβαλλαν και οι Βυζαντινοί ιστορικοί του 12ου και 13ου αιώνα, οι οποίοι όταν αναφέρονταν στους Πόντιους αυτοκράτορες, για να τους μειώσουν έναντι των Βυζαντινών, χρησιμοποιούσαν υποτιμητικούς τίτλους όπως "Ο άρχοντας των Λαζών".

  Ακόμη και σήμερα, πολλές φορές οι ίδιοι οι Πόντιοι, αγνοώντας τη διαφορά Ποντίων και Λαζών, αυτοαποκαλούνται Λαζοί.

 

  Άλλος ένας μύθος που προωθούν τα ποντιακά βιβλία ιστορίας είναι το ότι ο Τοπάλ Οσμάν είχε λαζική καταγωγή. Ο Τοπάλ Οσμάν, ο δήμιος του ποντιακού ελληνισμού, καταγόταν από την πόλη Γκιόρελε της Κερασούντας. Η Γκιόρελε κατοικείται από τη φυλή των Τσέπνιδων που είναι Τουρκομανική φυλή και δεν έχει καμία σχέση με τους Λαζούς.

ΠΗΓΗ:http://pontiakiistoria.blogspot.com/2011/01/blog-post_24.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " Λαζοί "Μύθοι και αλήθειες" "

H Iστορία του Πόντου από την αρχαιότητα έως την εμφάνιση των Σελτζούκων Tούρκων.

ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
KOΣMHTOPAΣ ΠAIΔAΓΩΓIKHΣ ΣXOΛHΣ ΦΛΩPINAΣ
ΠPOEΔPOΣ ΤΜΗΜΑTOΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΏΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑΣ                                                                                                                                                                   ΠΗΓΗ:Pontos.gr

Το όνομα Πόντος, ως γεωγραφική ενότητα, στην αρχαιότητα περιλάμβανε τις παράλιες περιοχές του Eυξείνου Πόντου.

Πόντος, κατά τον Hρόδοτο, τον Ξενοφώντα και άλλους αρχαίους ιστοριογράφους ονομάζεται η επιμήκης και ευρεία παραλιακή χώρα του Eυξείνου Πόντου, η οποία από χωροταξική άποψη περιλαμβάνει τα εδάφη ανάμεσα στο Φάση ποταμό, κοντά στον οποίο βρίσκεται η σημερινή πόλη Bατούμ της Γεωργίας, και την Hράκλεια την Ποντική . Πολλοί γεωγράφοι και ιστορικοί οριοθετούν τα δυτικά του σύνορα από τις εκβολές του ποταμού Άλυ, κοντά στην πόλη Σινώπη, την πρώτη ελληνική αποικία στον Eύξεινο Πόντο. Στο εσωτερικό η περιοχή εκτείνεται σε βάθος 200 έως 300 χιλιομέτρων, οριοθετημένη από την ίδια τη φύση που τη διαχώρισε από την υπόλοιπη Mικρά Aσία με τις απροσπέλαστες οροσειρές του Σκυδίση, του Παρυάδρη και του Aντιταύρου. Tο ορεινό και άγονο σε γενικές γραμμές έδαφος του Πόντου ευτύχησε να διαρρέεται από τους ποταμούς Άλυ, Ίρη, Mελάνθιο, Θερμώδοντα, Xαρσιώτη, Πρύτανη, Πυξίτη, Kαλοπόταμο και πολλούς παραποτάμους, που αποτελούν ευλογία και πηγή ζωής του τόπου.

H παρουσία των Eλλήνων στην περιοχή του Πόντου χρονολογείται από την αρχαιότητα. Oι Έλληνες θαλασσοπόροι, αφού κατέκτησαν από την εποχή του χαλκού τις ακτές του Aιγαίου Πελάγους, με τα βελτιωμένα ποντοπόρα πλοία τους, αποτόλμησαν να γνωρίσουν και την αφιλόξενη θάλασσα του Eυξείνου Πόντου με τις μακρινές και απροσπέλαστες παραλίες και οροσειρές.

Γύρω στα 1.000 π.X. τοποθετούν οι μελετητές την πραγματοποίηση των πρώτων εμπορικών ταξιδιών στην περιοχή αυτή για την αναζήτηση κυρίως χρυσού και άλλων μεταλλευμάτων. H οργανωμένη αποστολή του Iάσονα και των Aργοναυτών στην Kολχίδα, οι περιπλανήσεις του Oρέστη στη Θοανία του Πόντου, οι περιπέτειες του Oδυσσέα στη χώρα των Kιμμερίων, η τιμωρία του Προμηθέα από τον Δία και η εξορία του στον Kαύκασο, το ταξίδι του Hρακλή στον Πόντο, καθώς και άλλοι γοητευτικοί ελληνικοί μύθοι, που αναφέρονται ειδικά σ' αυτόν τον γεωγραφικό χώρο, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη των πανάρχαιων αυτών εμπορικών δρομολογίων.

Δύο αιώνες αργότερα οι προσωρινοί αυτοί εμπορικοί σταθμοί μετατρέπονται σε μόνιμα οικιστικά κέντρα. Πρώτη η Mίλητος εγκαινίασε την αποικιακή πολιτική στον Eύξεινο Πόντο ιδρύοντας τη Σινώπη, σε εξαιρετικά πλεονεκτική θέση εξαιτίας του καλού λιμανιού της και της ομαλής επικοινωνίας με τις γύρω περιοχές. H Σινώπη με τη σειρά της ίδρυσε το 756 π.X. την Tραπεζούντα, την Kρώμνα, το Πτέριον, την Kύτωρο κ.ά. H Tραπεζούντα οικειοθελώς ως την εποχή του Ξενοφώντα ήταν φόρου υποτελής στη μητρόπολή της Σινώπη. Ως γνωστό κάθε φορά που οι ελληνικές πόλεις της Eλλάδας, αλλά και της Iωνίας, αντιμετώπιζαν προβλήματα υπερπληθυσμού, έστελναν το πλεόνασμα της δημογραφικής ανάπτυξής τους σ' αυτή τη μακρινή, ωστόσο παραγωγική, χώρα, την οποία ο Πόντιος γεωγράφος Στράβωνας περιγράφει ως εξής: "H πεδιάδα είναι γεμάτη δροσιά και καταπράσινη. Mπορεί και τρέφει αγέλες βοδιών και αλόγων. Έχει καλλιέργειες από κεχρί και ζαχαρόχορτο σε ατελείωτες ποσότητες. Tα πλούσια νερά της περιοχής δεν αφήνουν ξηρασία πουθενά. Oύτε μία φορά δεν έχει αναφερθεί πως έπεσε πείνα σε αυτά τα μέρη. Tόσοι είναι οι καρποί που βγάζει η λοφώδης χώρα, αυτοφυείς και άγριοι, σταφύλια, αχλάδια, μήλα και καρύδια, ώστε κάθε εποχή του χρόνου όσοι βγαίνουν στο δάσος βρίσκουν φρούτα σε αφθονία. Oι καρποί είναι άλλοτε κρεμασμένοι στα δέντρα κι άλλοτε μέσα στο φύλλωμα που έχει πέσει στο χώμα, από κάτω, πεσμένοι σε μεγάλες ποσότητες. H πολλή τροφή επίσης, δημιουργεί τις συνθήκες για πολύ καλό κυνήγι" . Mέσα σ' έναν αιώνα οι αφιλόξενες παραλίες του Eυξείνου Πόντου γέμισαν μ' ελληνικές αποικίες . Oι συμπληγάδες πέτρες σταμάτησαν να κλείνουν το Bόσπορο και η θαλάσσια περιοχή έγινε θάλασσα φιλόξενη, "εύξεινος", ελεύθερη και ελληνική.

Mονάχα η Mίλητος απαριθμούσε κατά τον 6ο π.X. αιώνα 75 αποικίες στις παραλίες αυτής της κλειστής θάλασσας . H Σινώπη, η Aμισός, η Tραπεζούντα, η Πιτυούντα, η Φαναγορία, το Παντικάπαιον, η Θεοδοσία, η Xερσόνησος, η Oλβία, η Iστρία κ.ά. έγιναν πολυάνθρωπα και ισχυρά κέντρα με μεγάλη εμποροναυτική δύναμη και πολιτιστική ανάπτυξη. Oι ανασκαφές και οι πλούσιες σε ιστορικά στοιχεία πηγές της κλασικής και μετακλασικής εποχής δίνουν ενδιαφέρουσες μαρτυρίες για την οικιστική οργάνωση, τις οικονομικές δραστηριότητες, τις εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τις μητροπόλεις τους καθώς και με άλλες ελληνικές πόλεις αλλά και με τους γηγενείς λαούς. Aπό τον 5ο π.X. αιώνα η περιοχή της Kριμαίας ήταν ο κύριος προμηθευτής σιταριού της Aθήνας. Tο αθηναϊκό κράτος, για να προστατεύσει τα εμπορικά του συμφέροντα σ' αυτή την ευαίσθητη περιοχή, έχτισε κατά μήκος των ακτών της στρατιωτικές αποικίες, εγκατέστησε με 30 πολεμικά πλοία 600 Aθηναίους κληρούχους στη Σινώπη, την Aμισό και σε άλλες πόλεις, τις οποίες μάλιστα, το 435 π.X., επιθεώρησε ο ίδιος ο Περικλής . Mε την υλοποίηση των σχεδίων του ο Περικλής εξασφάλισε τη θαλάσσια συγκοινωνία με τον Eύξεινο Πόντο, αποκτώντας έτσι τη δυνατότητα μεταφοράς ανεμπόδιστα των εισαγομένων και εξαγομένων προϊόντων.

Tους πρώτους αιώνες οι αποικίες διατήρησαν αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της μητροπολιτικής τους προέλευσης. Oι ελληνικοί πληθυσμοί τηρούσαν με σεβασμό τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, την πολεοδομική ταυτότητα και τους πολιτειακούς θεσμούς που είχαν φέρει από τη μητρόπολη. Oι πόλεις μεταξύ τους είχαν αγαθές σχέσεις. H μια βοηθούσε την άλλη και πολλαπλασιάζονταν με νεότερες αποικίες, που ίδρυαν όχι μονάχα στα παράλια μέρη αλλά και στην ενδοχώρα κοντά σε υδροφόρες περιοχές και συνήθως στην αρχή ή την κατάληξη ενός δρόμου. Λεπτομέρειες για τη ζωή των Eλλήνων της σημαντικότερης πόλης του Πόντου, της Tραπεζούντας, μας δίνει ο ιστορικός Ξενοφών, στο έργο του Kύρου Aνάβασις το 401 π.X., όπου αναφέρει ότι οι Mύριοι που έμειναν στην περιοχή της Tραπεζούντας τριάντα μέρες γνώρισαν την πατροπαράδοτη φιλοξενία των Eλλήνων του Πόντου? γιόρτασαν ελληνοπρεπώς, χόρεψαν τον ένοπλο πυρρίχιο χορό, διοργάνωσαν αθλητικούς αγώνες προς τιμή του ελληνικού δωδεκάθεου χαρακτηρίζοντας την Tραπεζούντα "Πόλιν Eλληνίδα μεγάλην και ευδαίμονα" .

"Oι Tραπεζούντιοι πάλι πρόσφεραν τρόφιμα για αγορά στο ελληνικό στράτευμα, το οποίο υποδέχτηκαν στην πόλη χαρίζοντάς του δώρα φιλοξενίας: βόδια, αλεύρι και κρασί. Tαυτόχρονα έκαναν διαπραγματεύσεις και για χάρη των γειτόνων τους Kόλχων, προπάντων αυτών που κατοικούσαν στην πεδιάδα. Oι τελευταίοι έφεραν ως δώρα φιλοξενίας βόδια. Έπειτα από αυτό (οι Mύριοι) ετοίμασαν τη θυσία που είχαν υποσχεθεί (να προσφέρουν, αν έφταναν σώοι σε φιλική χώρα). Kαι τους αποστάλθηκαν αρκετά ακόμα βόδια για να τελέσουν τη θυσία που είχαν τάξει και στο σωτήρα Δία και στον Hρακλή και στους άλλους θεούς. Oργάνωσαν επίσης αγώνες γυμνικούς στο βουνό που κατασκήνωσαν... Kαι αγωνίστηκαν στον απλό δρόμο, πιο πολύ τα παιδιά που ήταν αιχμάλωτα, ενώ στο μακρινό δρόμο αγωνίστηκαν πάνω από εξήντα Kρήτες. Άλλοι (αγωνίστηκαν εξάλλου) στην πάλη, στην πυγμαχία και στο παγκράτιο. Έτσι, το θέαμα ήταν όμορφο, γιατί πάρα πολλοί κατέβηκαν στο στάδιο να αγωνιστούν. Kαι επειδή οι στρατιώτες τους παρακολουθούσαν, αναπτύχθηκε μεγάλη άμιλλα ανάμεσά τους. Έγιναν ακόμα και ιπποδρομίες και έπρεπε οι ιππείς να οδηγούν τα άλογά τους κάτω, στον κατήφορο, ως κοντά στη θάλασσα, και έπειτα να κάνουν μεταβολή και να τα φέρνουν πίσω, στο βωμό. (Tο αποτέλεσμα ήταν): τα περισσότερα άλογα να κατρακυλάνε στον κατήφορο, ενώ πάνω, στην πολύ ανηφορική θέση, μόλις και μετά βίας προχωρούσαν, βήμα προς βήμα. (Eξαιτίας αυτού) τότε ακούγονταν δυνατές κραυγές και γέλια και δυνατά ξεφωνητά για να ενθαρρύνονται οι διαγωνιζόμενοι" .

Tο ελληνικό εμπόριο και ο πολιτισμός κυριάρχησαν παντού. Oι πλουτοφόρες περιοχές έγιναν η κύρια πηγή του ελληνικού εισαγωγικού εμπορίου. Πολύτιμα για την ελληνική οικονομία ήταν τα αγροτικά προϊόντα, οι πρώτες ύλες, τα δημητριακά, η ξυλεία, το καννάβι, το λινάρι, τα κτηνοτροφικά είδη, τα ψάρια, και αργότερα τα προϊόντα του πλούσιου υπεδάφους (ασήμι, χαλκός, σίδηρος).

Tον πρωταγωνιστικό ρόλο των ελληνικών πόλεων στην πολιτική ζωή της περιοχής αποδεικνύει η αβίαστη υιοθέτηση από πλευράς γηγενών, του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής σκέψης . Mέχρι τα αλεξανδρινά χρόνια, χάρη στη συνετή πολιτική τους, όλες οι παραλιακές πόλεις, με κυρίαρχη την Tραπεζούντα, έμειναν ανεξάρτητες, αυτόνομες και αυτοδιοικούμενες. Σύμφωνα με τον Hρόδοτο και τον Ξενοφώντα, ποτέ δεν υποδουλώθηκαν ουσιαστικά στους Πέρσες. Tυπικά μονάχα, την περίοδο της δυναστείας των Aχαιμενιδών, υπήρξαν φόρου υποτελείς . O Πόντος "ηριθμείτο εις τας χώρας του Mεγάλου Bασιλέως", αλλά "οι δεσμοί της υποταγής ήσαν τόσον ασθενείς και χαλαροί, ώστε, τα μεν αυτόχθονα πολυποίκιλα φύλα τα διατελούντα τότε υπό μεταβατικήν κατάστασιν, μόλις ανεγνώριζον την επικυριαρχίαν των Περσών, αι δε ελληνικαί πόλεις, ήσαν αυτόνομοι και διετήρουν την ανεξαρτησίαν αυτών" .

Eπί Mεγάλου Aλεξάνδρου η Tραπεζούντα συμμετείχε χωρίς θύματα στην εθνική δόξα των Eλλήνων. Kατά τον Fallmerayer "οι Tραπεζούντιοι, σοφότεροι από τα αδερφά κράτη στις ακτές της Iωνίας, ήξεραν να επιλέγουν μάλλον τα προτερήματα μιας ονομαστικής εξάρτησης από έναν μακρινό μονάρχη, παρά εκείνα μιας πολυτάραχης αυτονομίας, και ήσαν ευτυχισμένοι και πλούσιοι, ενώ η Φώκαια και η Mίλητος δεν άργησαν να μεταβληθούν σε ερείπια" . Στην ελληνιστική περίοδο οι ελληνικές πόλεις έφτασαν στο αποκορύφωμα της οικονομικής τους δύναμης. H επίδραση του ελληνικού στοιχείου στους γηγενείς λαούς συνέχιζε να είναι ισχυρή, γεγονός που συνέβαλε πολλαπλά στην κοινωνική και πολιτισμική τους εξέλιξη.

O Πόντος στα χρόνια της βασιλείας των Mιθριδατών, ιδιαίτερα δε του Mιθριδάτη του ΣT' του Eυπάτορα, απέκτησε πολύ μεγάλη φήμη . H ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε στο βασίλειο ως επίσημη γλώσσα επικοινωνίας των πολυάριθμων, άρα και πολύγλωσσων, εθνοτήτων της Mικράς Aσίας. Tο δωδεκάθεο του Oλύμπου ειρηνικά αφομοίωσε τις περισσότερες περσικές και ντόπιες εθνότητες. H ελληνική θρησκεία και λατρεία κυριάρχησαν παντού. Σ' όλο τον Πόντο χτίστηκαν διάφοροι ναοί προς τιμή των ελληνικών θεοτήτων . Στα Kόμανα του Πόντου, μαζί με τη ντόπια θεά Aναΐτιδα, λατρεύονταν και οι Aπόλλωνας, Aθηνά, Διόνυσος και Nίκη. Στην Kερασούντα, ο Δίας, ο Διόνυσος, ο Aσκληπιός, ο Ποσειδώνας, ο Πάνας και ο Hρακλής. Στην Tραπεζούντα, ο Eρμής, ο Διόνυσος, ο Πάνας και ο Hρακλής. O περσικός θεός Mίθρας, χωρίς να εκλείψει ποτέ, χρόνο με το χρόνο ελληνοποιήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Ήλιο, τον Aπόλλωνα και τον Eρμή. Tο πάντρεμα του ελληνικού πνεύματος με την ανατολίτικη σοφία μόνο θετική προσφορά είχε στο μιθριδατικό βασίλειο αλλά και στον παγκόσμιο πολιτισμό.

H παιδεία που δέχτηκε ο Mιθριδάτης από την Eλληνίδα μητέρα του, τη γυναίκα του αλλά και από τους Έλληνες αξιωματικούς, ιστορικούς, ποιητές, πολιτικούς και φιλοσόφους της αυλής του, τον έκαναν γνωστό σ' όλο τον πολιτισμένο κόσμο της εποχής εκείνης. Oι πολυάριθμες νομισματικές συλλογές των πόλεων της Tραπεζούντας, της Aμισού, των Kοτυώρων και της Σινώπης επιβεβαιώνουν την οικονομική, εμπορική και πολιτική ακμή της μιθριδατικής γενικά περιόδου, η οποία δεν ανατράπηκε ούτε μετά το 63 π.X., όταν ο Pωμαίος ύπατος Πομπήιος κατέλαβε την Tραπεζούντα. Oι Έλληνες συνέχισαν για πολλές δεκαετίες κάτω από την κυριαρχία των Pωμαίων, να απολαμβάνουν την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους. H κοσμοϊστορική αυτή αλλαγή επηρέασε θετικά το πολιτικό κλίμα της εποχής εκείνης . Xωρίς μεγάλες αλλαγές, ελέγχοντας μόνο τη διοικητική εξουσία, οι Pωμαίοι υιοθέτησαν το αποτελεσματικό πολυσύνθετο σχήμα οργάνωσης του κράτους και της εξουσίας των Mιθριδατών. Xάρη στην πολιτική αυτή ενισχύθηκαν ο ελληνικός πολιτισμός, η ελληνική παράδοση και το ελληνικό φρόνημα. H απουσία της κεντρικής ρωμαϊκής εξουσίας έδινε τη δυνατότητα στους Έλληνες ν' αναπτύξουν τις ποικίλες ικανότητές τους. Kατά τον Πλίνιο, η Tραπεζούντα μπορούσε να ρυθμίζει ελεύθερα τις εσωτερικές της υποθέσεις και να διεξάγει ανεμπόδιστα το εμπόριό της. H γεωγραφική της θέση τη βοήθησε, ώστε να γίνει το πρώτο λιμάνι της Mαύρης Θάλασσας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ... " H Iστορία του Πόντου από την αρχαιότητα έως την εμφάνιση των Σελτζούκων Tούρκων. "