ΑΠΟ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΠΟΝΤΟΥ ΣΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΔΡΑΜΑΣ

ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΠΟΝΤΟΥ - ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΔΡΑΜΑΣ

Αργυρούπολη Πόντου

(Δείτε επίσης:ΔΡΑΜΑ-ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ)

                    
                   ΖΕΡΖΕΛΙΔΗΣ Γ.

ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΚΗ ΓΗ

 

Αργυρούπολη Δράμας

1918. Ο ρωσικός στρατός αρχίζει να αποχωρεί από τον ανατολικό Πόντο.

Η περιοχή της Αργυρούπολης που για λίγο γνώρισε τη χαρά της λευτεριάς, βρίσκεται σε αναστάτωση. Το δίλημμα που κυριαρχεί είναι να ακολουθήσουν το ρωσικό στρατό ή να περιμένουν στην γενέτειρα πατρίδα τους κοντά στη γη που κάρπισε εδώ και χιλιάδες χρόνια πολιτισμό, θρύλους, ελπίδες, ζωή, που στάθηκε ακριτομάτα της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών πολέμαρχος στα δύσκολα χρόνια τις Οθωμανικής κατοχής. Είναι τραγικό πράγματι δίλημμα και θέλει τόλμη και θέληση και απόφαση, είναι δεμένο με δικαιολογημένο συναισθηματισμό, που μαρτυρεί πως η αγάπη για την πατρίδα στέκει πάνω από κάθε άλλη προτεραιότητα και από αυτήν ακόμα που δένεται με τη ζωή, την περιουσία, το συμφέρον.

Ομως οι πληροφορίες και οι πρώτες μαρτυρίες που φθάνουν στους προεστούς των χωριών για τις ομότητες που γίνονται από τους Τούρκους τακτικούς και ατάκτους, δεν αφήνουν περιθώρια επιλογής. Έτσι στις 10 του Γενάρη στο χωριό Καρμούτ μαζεύονται πολλοί μπροστάρηδες από τα χωριά Σουλάμις, Σίχτορμη,Τσογκάρ, Γετυρμάζ, Λερί, χαμά και από αλλού και αποφασίζουν να ακολουθήσουν τον ρωσικό στρατό.

25 Ιανουαρίου, μέρα του Αγίου Γρηγορίου οι χιονισμένοι δρόμοι και τα μονοπάτια της Ζύγανας, του Αεσέρ γεμίζουν από μία πρωτόγνωρη μαρτυρική λιτανεία ενός λαού , που χάνει πατρίδα, εγκαταλείπει προγόνους, περιουσίες, ιερά και όσια.

Τι να πρωτογράψει κανείς από τις ατέλειωτες μαρτυρίες που με δάκρυα και πολύ πόνο άκουγες από ανθρώπους που έζησαν το δράμα του εκπατρισμού και στάθηκαν μάρτυρες αυτής της εφιαλτικής πορείας από Αργυρούπολη εις Καρς. Ακουγα τον μακαρίτη Κων/νον Αθανασιάδη και άλλους δημογέροντες και ιστορούν μέρες, μήνες, χρόνια, ώρες ατέλειωτες πάντα με ενδιαφέρον και συγκίνηση για τις μέρες του εκπατρισμού. Τι τράβηξαν μέχρι να φθάσουν στα χωριά του Καρς και ήταν από τις λίγες ίσως φορές που το ανθρώπινο γένος γνώρισε τέτοια δοκιμασία. Πολλοί είναι οι πεζοπόροι που με ένα δισάκι και λίγο ψωμί και μία εικόνα σέρνονται γυμνοί και ξυπόλυτοι μέσα στα χιόνια λίγοι οι προνομιούχοι που εξασφάλισαν ρώσικα αμάξια και έχουν τα γυναικόπαιδά τους κάποια άνεση είναι περιορισμένες οι δυνατότητες προσφοράς συ μπαράστασης σε γνωστούς φίλους και συγγενείς ακόμα, πολλοί από αυτούς σβήνουν και χάνονται στις στράτες της Ζύγανας και αλλού. Στην περιοχή του Καρς φθάνουν μετά από 8 μέρες. Στα πρώτα χωριά που φθάνουν οι κάτοικοί τους υποδέχονται και τους προσφέρουν φιλοξενία είναι το Σαρίκαμις, Τσιαπίκ κ.ά. Στα χωριά του Καρς δε θα μείνουν για πολύ. Ο ρωσικός Στρατός αποχωρεί και έτσι περνούν στα παράλια της Κριμαίας Νοβορούσκη, Καπαρτίγκα, Σότσι, Βατούμ, άλλωστε πολύ από τους κατοίκους των χωριών που προανέφερα έχουν από χρόνια εμπορικές επιχειρήσεις σ' αυτές τις πόλεις.

Η μοίρα όμως ετοιμάζει και άλλες εκπλήξεις. Μια νέα εξίσου τραγική έξοδος αυτήν τη φορά όμως με την ψευδεπίγραφη προβολή Πολιτισμός.

Σ. ΑθΑΝΑΣΙΑΔΗΣ 

Για την Ελλάδα

 

17 Μαρτίου 1922 το Σερβικό πλοίο Μιχαήλ Αρχάγγελος είναι έτοιμο να αποπλεύσει από το λιμάνι του Ναβαρουσίσκη. Επιβάτες εκούσιοι αυτή τη φορά οι χιλιάδες Πόντιοι που τους φοβίζει η επικράτησης της ρωσικής επανάστασης.

Θα πάμε στην Ελλάδα εκεί είναι η μεγάλη μας πατρίδα. Τραγουδούν και
χορεύουν , ζουν μία απερίγραπτη ευφορία χαράς , δεν τους στεναχωρεί το γεγονός ότι χάνουν ότι με πολύ αγώνα κερδήθηκε, ζωή κοσμοπολίτικη,
περιουσίες. Ένα είναι που κυριαρχεί: η φιλοπατρία. Αυτή και μόνη καθοδηγεί τις καινούργιες επιλογές. Ένα τελευταίο σφύριγμα και το Μ. Αρχάγγελος ξεκινά.

Στο καράβι μία ευτυχής συγκυρία θέλει να ταξιδεύουν πολλοί από τα
χωριά της περιοχής Κιμισχανές, γνώριμοι, συγγενείς, φίλοι. Ένα μεγάλο
μέρος από αυτούς θα ενώσουν τις τύχες τους μέχρι το τέλος του μαρτυρίου, μέχρι το ανθρώπινο τέλος, παλεύοντας με την παρθένα γη του Τσαλί Τσιφλίκ, για να αναστήσουν νοικοκυριό, πατρίδα, ζωή.

Το ταξίδι είναι πολυήμερο και επίπονο, οι μαρτυρίες μιλούν όχι τόσο
κολακευτικά για τη συμπεριφορά του πληρώματος του Μιχαήλ Αρχάγγελος, όμως όλα αυτά περνούν απαρατήρητα από όλους, έχουν γνωρίζει χειρότερα. Τώρα αντικρίζουν την ελληνική πατρίδα Μπροστά τους απλώνεται η καταγάλανη θάλασσα και τα πανέμορφα νησιά του Αιγαίου. Χαρά, συγκίνηση, τραγούδι, χορός, να η Ελλάδα μας.

25 Μαρτίου 1922 το Μ. Αρχάγγελος αγκυροβολεί στα ήρεμα νερά του Θερμαϊκού απέναντι από το καραμπουρνάκι. Η χαρά και το γέλιο, ο χορός και  το τραγούδι θα παραχωρήσουν τη θέση τους στη νέα πραγματικότητα που σε λίγο αντιμετωπίζουν . Πριν καλά καλά χαθεί ο απόηχος της χαράς τους , όταν πρωτοαντικρίσουν την ελληνική πατρίδα βρίσκονται μπροστά σε καινούργιες δοκιμασίες.

1. Η απαγόρευση καθόδου από το πλοίο για μία εβδομάδα (πάμπολες επιπτώσεις).

2. Οδηγούνται δίκην αγέλης σε πρόχειρα καταλύματα, για υγιεινή αποτοξίνωση λες και ήταν χολεριασμένοι, οι χθεσινοί οικονομικοί άρχοντες των παραλιών του Πόντου.

Καραντίνα λοιπόν, ταπείνωση, εξευτελισμός, διαπόμπευση της ανθρώ
πινης αξιοπρέπειας . Χωρίς φροντίδα εγκατελειμένοι, προφυλακισμένοι από μία συμμορία κακών Ελλήνων που νόμιζαν πως είχαν κυριαρχικά δικαιώματα πάνω στην ελληνική γη, χωρίς καλό λόγο και συμπαράσταση από το επίσημο κράτος αφέθηκαν στο έλεος του Θεού.

Έτσι μέρα με την ημέρα ο τύφος και τα συνεπακόλουθά του αποδεκατίζουν τους περήφανους, γενναίους της ποντιακής πατρίδας. Χιλιάδες οι νεκροί και ατέλειωτα τα βογκητά των εξαντλημένων και αρρώστων. Ένας Γολγοθάς δυστυχώς δεν μπορεί να χωρέσει μέσα σ' αυτόν τον περιορισμένο χρόνο και χώρο.

Μετά ένα μήνα περίπου επιτρέπουν την έξοδο και τότε αλίμονο ένας
φοβισμένος και τρομοκρατημένος λαός ξεχύνετε στους δρόμους ψάχνο-
ντας τόπους απόμακρους από το κολαστήριο του καραμπουρνακίου για να μη θυμίζει τίποτα με το μαρτύριό της. Λίγοι μένουν στην Καλαμαριά και στην Θεσ/νίκη, οι χιλιάδες θα μείνουν στα ορεινά της Δράμας, του Κιλκίς, της Πέλλας, της Ημαθίας, της Κατερίνης, της Φλώρινας, της Κομοτηνής, της Κοζάνης, της Πτολεμαϊδας, των Σερρών, της Ξάνθης, Αλεξανδρούπολης και στο Τσαλί - Τσιφλίκ οι δικοί μας.

Επιμέλεια: ΣΤΑΘΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ 

Καθ' οδόν για το Τσαλί - Τσιφλίκ

 

14 Ιουνίου 1922 στο Σ. Σταθμό Δράμας τα βοϊδάμαξα από το Καρατσάλ (Μαυρόβατος) που αφιλοκερδώς διέθεσαν οι Καρατσαλήδες φορτώνουν τις λιγοστές αποσκευές των δικών μας ανθρώπων που έχουν πάρει την άδεια από την Ε.Α.Π. να εγκατασταθούν στο Τσιφλίκι του Μουσταφά Μπέη. Αρχική απόφαση της Ε.Α.Π. ήταν να εγκατασταθούν στο Τουρκοχώρι (Μυλοπόταμος) ύστερα όμως από επιμονή της επιτροπής που την αποτελούσαν ο Αθανασιάδης Κων/νος, Ασβεστόπουλος Δαμιανός και Κεφαλίδης Ιωάννης τους δόθηκε η άδεια για το Τσαλί Τσιφλίκ και το Μιναρέ Τσιφλίκ. Έτσι το πρωινό της Ιουνίτικης μέρας μπαίνουν στον κακοτράχηλο και παρθένο δρόμο για το τσιφλίκι.

Η περιγραφή αυτής της διαδρομής έχει ενδιαφέρον. "Για να φτάσουμε στο τσιφλίκι χρειάστηκαν πάνω από 5 ώρες (απόσταση 10 χιλιόμετρα από τη Δράμα). Περνούμε μέσα από μία πυκνή συστάδα αγκαθιών που το ύψος τους ξεπερνούσε τα 3 μέτρα με άφθονη πανίδα. Κυρίαρχη ήταν η παρουσία των λύκων, των τσακαλιών, αλεπούδων και φιδιών, επίσης οι αγριομέλισσες έκαναν αρκετές επιδρομές στον ανύποπτο πεζοπόρο κόσμο. Στην Τσοπάγκα έγινε ολιγόλεπτη στάση για να δροσιστούμε από μία βρυσούλα που υπήρχε εκεί. Η δεύτερη στάση έγινε στο τσιφλίκι του Γ. Δαβέλα δίπλα στο ποτάμι για φαγητό και ξεκούραση. Το απόγευμα φθάσαμε στο Τσιφλίκι του Μπέη.
Είμαστε όλοι μαζί 43 οικογένειες."

Αφήγηση: Δ. Στεφανίδη και Κ. Αθανασιάδη

Ο Γρηγόριος Λευκόπουλος στο πολύ σημαντικό Αρχείο του γράφει:

"Όταν περί την μεσημβρίαν έφθασαν στο τσιφλίκι του Μουσταφά-Μπέη βρέθηκαν έμπροσθεν μιας καινούργιας πραγματικότητας, ο χώρος που θα στεγάσει τις 43 οικογένειες ήτο όχι μόνο ανεπαρκής αλλά και πλήρης ακαθαρσιών, εξαιρουμένων των κονακίων.

Την επομένην επιδόθησαν στον καθαρισμόν στάβλων, αχυρώνων και αποθηκών, και όταν το έργο τελείωσε παρουσία όλων των φαμιλιών έγινε η κλήρωσης των χώρων. Έτσι λοιπόν αρχίζει η επόμενη μέρα, έτσι αρχίζει η ζωή κάτω από συνθήκες δύσκολες, όμως ο φίλεργος και πεισματάρης Πόντιος δίνει τη μάχη και την κερδίζει. Μαζί με τις άλλες ομάδες που καταφθάνουν στο Τσαλί- Τσιφλίκ γεμίζει ζωή, ελπίδα, προσδοκία."

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 1922
Επίθετο	Όνομα	Άτομα		Καταγωγή
Παπαδόπουλος	Κυριάκος	3		ΣιχτορμήΑργυρούπολης
>>	Αβραάμ Θ.	4		>>
>>	Χαρίτων Θ.	3		>>
>>	Χαρίτων Σ.	4		>>
>>	Χαράλαμπος	2		>>
>>	Ισαάκ Σ.	2		>>
>>	Αριστείδης Σ.	1		>>
Παυλίδης	Παύλος	2		>>
Σιταρίδης	Δημήτριος	3		>>
>>	Χαράλαμπος	3		>>
>>	Βασίλειος	3		>>
>>	Λαυρέντιος	3		>>
Στεφανίδης	Γεώργιος	3		>>
>>	Δημήτριος	4		>>
>>	Ιωάννης	3		>>
Αποστολίδης	Απόστολος	2		>>
Ευσταθιάδης	Ευστάθιος	3		Τσιογκάρ  Αργυ/πολης
>>	Κυριάκος	5		>>
>>	Θεμιστοκλής	3		>>
>>	Γεώργιος Α.	5		>>
Αθανασιάδης	Κων/νος	2		Σουλαμίς  Αργυ/πολης
>>	Λάζαρος	4		>>
>>	Γεώργιος Γ.	7		>>
>>	Γεώργιος Α.	6	>>
>>	Δημήτριος Σ.	3	>>
>>	Αριστείδης Π.	3	>>
>>	Βασίλειος Γ.	2	>>
>>	Κοσμάς Ισαάκ	2	>>
Μιχαηλίδης	Μιχαήλ	3	>>
Γεωργιάδης	Αναστάσιος	2	>>
Πετανίδης	Ηλίας	2	Χαμά Αργυρούπολης
Στυλιανίδης	Ελευθέριος	4	Γιαούπ
Γεωργιάδης	Αναστάσιος Ι.	4	Καστρικέτα Αργυ/πολης
Ακριτίδης	Γρηγόριος	3	Καρμούτ Αργυ/πολης
Κωνσταντινίδης	Κων/νος(Ποτσής)	1	>>
Σπυριδόπουλος	Ευθύμιος	2	Γετουρμάζ Αργυ/πολης
Σπυριδοπούλου	Γεσθημανή	2	>>
Αργυρόπουλος	Αδάμ	5	Καράκαγια  Αργυ/πολης
Μελανίδης	Χαράλαμπος	5	Τσιμερά Αργυρούπολης
Ανδρεάδης	Στάθης	1	Κάρς Καύκασος
Ζελελίδης	Μιχαήλ	2	Κιουτούμ

 Eπόμενη μέρα...
14 Ιουνίου 1922. Η ζωή αρχίζει το πρώτο ξεκίνημά της στο Τσαλί -Τσιφλίκ. Έχουν τακτοποιηθεί όπως-όπως από στέγαση, οι έποικοι της πρώτης ομάδας και είναι η σειρά της νοικοκυράς να δείξει όσο γίνεται καλύτερα την παρουσία της στη νέα πατρίδα, στη ζωή που αρχίζει με πόνο στην καρδιά και δάκρυα στα μάτια. Καμαρώνει τα λιγοστά νοικοκυριά της που της θυμίζουν ποντιακή πατρίδα προγόνους, κρατεί στα χέρια της την άγια εικόνα που με πολλή συγκίνηση θυμάται την ώρα που την έπαιρνε από το πατρικό εικονοστάσι, για να την έχουν μαζί τους φύλακα και προστάτη στις δύσκολες μέρες της συμφοράς.

Η αποστολή των ανδρών σε τούτες τις μέρες πού δοκιμάζεται η φιλεργία, το θάρρος, η απόφαση, τον θέλει σκληροτράχηλο, με υπομονή και επιμονή, ξεκομμένο από αντιπαραγωγικούς συναισθηματισμούς, με θέληση για δημιουργία και κύρια με ιεράρχηση των προβλημάτων, που θα αντιμετωπίσει στην προσπάθειά του ν' αναστηλώσει την ρημαγμένη οικονομία του, ζωή και πατρίδα.  Έτσι για λίγο, κρύβουν στα τρίσβαθα της ψυχής τους όλο το μαρτύριο του ξεπατρισμού, όλα όσα τους μάτωσαν τη περηφάνια, την φιλοπατρία, όσες ταπεινώσεις και δοκιμασίες γνώρισαν, ότι τους πλήγωσε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ένας και μοναδικός είναι ο στόχος, πώς θα κερδιθεί η ζωή, πώς θα ξαναφτιάξει το ρημαγμένο νοικοκυριό του. Με την πυξίδα της γνώσης οι Τσαλιώτες αρχίζουν τον αγώνα της δημιουργίας, ξεπερνούν τις δύσκολες συγκυρίες, φτώχεια, κακό κλίμα, ελονοσία που αποδεκατίζει οικογένειες και κύρια τα νεογέννητα παιδιά τους. Έτσι πολύ γρήγορα τα πρώτα ελπιδοφόρα σημάδια δείχνουν πως ο αγώνας κερδήθηκε, η άνοιξη τραγούδησε το ωσαννά της δημιουργίας. Το καινούργιο χωριό που τόσο γρήγορα στήθηκε γέμισε από παιδικές φωνές, από χαρές και τραγούδια, από την μυριόλαλη μελωδία της λύρας που χαιρετά με τη σειρά της, τη μεγαλοσύνη των ανθρώπων . Μακάρι να μπορούσε η φτωχή γραφίδα μου να φωτίζει όσο αξίζει η προσφορά τους στον τόπο, στην προγονική πατρίδα, σ' όλους εμάς που γίναμε κληρονόμοι της δικής τους δημιουργικής ζωής. 

ΠΗΓΗ:

Μορφωτικός Σύλλογος Αργυρουπόλεως (Μαυροτόπου) Δράμας η «Αναγέννησις».